บ้าน (จนตรอก)

เรื่องย่อ : บ้าน (2530/1987) "ครอบครัวนี้อยู่หลังบ้านคุณ"จากนวนิยาย "จนตรอก" ของ ชาติ กอบจิตติ

จากนิยายสะท้อนสังคมเรื่องดัง จนตรอก ของ ชาติ กอบจิตติ สู่หนังชีวิตของครอบครัวยากจนในสังคมที่ไม่มีใครเหลียวแล ความฝันที่อยากจะมีบ้านของหัวหน้าครอบครัวได้กลายเป็นแรงกดดัน ที่ทำให้สมาชิกของครอบครัวต้องประสบปัญหา จนต้องตั้งคำถามว่าตกลงความหมายของคำว่าบ้านคืออะไรกันแน่

จะกล่าวถึงชีวิตของครอบครัวๆหนึ่ง ซึ่งมีสมาชิกครอบครัวคือ บุญมา (พ่อ) แม่ ปู่ซึ่งหนีความแห้งแล้งกันดารจากต่างจังหวัดมาอาศัยกับลูกที่กรุงเทพ สีดาซึ่งเป็นลูกสาวคนโต ออด (ลูกชายคนรอง) และดำ (ลูกชายคนเล็ก) ซึ่งเป็นสมาชิกใหม่ในครอบครัว และยังเล็กนักที่จะรับรู้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้น ตอนแรกครอบครัวนี้อาศัยอยู่ในห้องเช่าแคบๆ

พ่อ ทำงานนอกบ้านกลับตอนเย็นๆ ส่วนแม่, ปู่ และสีดาอยู่บ้านพับถุงกระดาษขาย ออดยังเรียนหนังสืออยู่ ต่อมาบุญมาผู้เป็นพ่ออยากมีบ้านเป็นของตัวเองและประกอบกับเถ้าแก่ให้ที่ดินจำนวนหนึ่งแก่คนงานในการปลูกบ้านเรือน บุญมาจึงยืมเงินเถ้าแก่มาเพื่อสร้างบ้าน ถึงจะเป็นบ้านเพิงหมาแหงนหลังเล็ก ๆ แต่เขาก็รู้สึกดีใจมากที่มีบ้านเป็นของตนเอง ต่อมาหนี้สินก็เริ่มพอกพูนขึ้น

บุญมา ต้องจ่ายหนี้ที่เขายืมมาเขาต้องจ่ายทั้งเงินต้นและดอกเบี้ยที่มากมายขึ้นทุกวัน จนวันหนึ่งเขาต้องจำใจทำงานออกเรือหาปลาเพราะว่าเขาติดเงินเถ้าแก่ เถ้าแก่ให้ทำอะไรก็ต้องทำเพื่อใช้หนี้ โดยการหักเงินเดือนส่วนหนึ่งที่ได้ในแต่ละเดือนไป งานนี้ทำให้เขาต้องจากบ้านไปทีละนานๆ จึงจะกลับบ้านเสียที เป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เกิดปัญหาในครอบครัวขึ้น ทุกคนในครอบครัวต้องทำงานหนักขึ้น เพื่อหาเงินเป็นค่าครองชีพในแต่ละวัน ปู่ออกไปเดินรับจ้างลับมีด แม่, สีดาพับถุงกระดาษขาย

ออด ออกจากโรงเรียนมาขายหนังสือพิมพ์ตามสี่แยก ในคืนหนึ่งขณะที่ปู่เดินกลับบ้านถูกจี้ทำร้ายร่างกายทำให้ขาทั้งสองข้างใช้การไม่ได้ ที่บ้านยิ่งขัดสนมากขึ้น แม่จึงต้องออกไปทำงานนอกบ้านและต่อมาก็ประกอบอาชีพขายตัว ในวันหนึ่งเมื่อบุญมากลับมาจากออกเรือ พบว่าภรรยาตัวเองท้อง จึงตบตีไล่ออกจากบ้าน เพราะแน่ใจว่าไม่ใช่ลูกตน สีดาสงสารแม่และไม่เข้าใจในตัวพ่อว่าทำไมพ่อต้องตบตีแม่จึงไม่คุยและโกรธพ่อ

ต่อมาด้วยความเป็นเด็กเมื่อออดเห็นสีดานอนกับผู้ชายจึงมาฟ้องพ่อ เมื่อบุญมามาเห็นเข้าจึงไล่สีดาออกจากบ้านด้วยความโกรธ ทำให้สีดายิ่งโกรธและไม่เข้าใจกับพ่อมากยิ่งขึ้น ต่อมาบุญมาออกเรือก็ถูกจับจำคุก 6 เดือน เพราะเรือไปล่วงล้ำเขตแดนของพม่า ทำให้บุญมาไม่ได้กลับบ้านนานกว่าทุกครั้ง และคนที่บ้านได้แต่คอยโดยไม่มีใครรู้เลยว่าทำไมออกเรือครั้งนี้บุญมาถึงไปนาน และคนที่รับภาระเลี้ยงดูปู่และเจ้าดำก็คือออด เด็กชายเพียงวัยประมาณ 12 ปี และยังดีอยู่บ้างที่มีเพื่อนบ้านดีอย่างนางปุ๊คอยช่วยเหลือบ้าง

ออด เหนื่อยมากกับการทำงานนอกบ้านและการดูแลคนในบ้านแต่ก็ไม่เคยบ่นเลย วันหนึ่งเกิดอุบัติเหตุ ขาของปู่ถูกน้ำข้าวสุกลวกที่ขาทำให้อาการยิ่งหนัก ปู่นึกน้อยใจในโชคชะตาของตนเองนัก นอกจากตนเองช่วยอะไรไม่ได้แล้วยังต้องเป็นภาระให้กับหลานตัวเล็กๆ อีก

ส่วนออดต้องการเงินเพื่อพาปู่ไปโรงพยาบาล จึงตัดสินใจไปขโมยเศษเหล็กมาขายตามคำชวนของเพื่อน และถูกจับได้จึงถูกจำคุก เมื่อปู่รู้ข่าวก็หมดอาลัยตายอยาก ฝากดำไว้กับนางปุ๊แล้วจบชีวิตตนเองลงอย่างเดียวดาย

เมื่อบุญมากลับมาก็รู้เรื่องราวที่เกิดขึ้นจากนางปุ๊ ก็ท้อแท้กับชีวิต และคิดสั้นจะฆ่าตัวตายพร้อมดำลูกชายคนเล็ก ซึ่งไม่รู้ประสีประสา แต่ผลก็ไม่เป็นดังคาด เจ้าดำตายแต่บุญมายังมีชีวิตรอดเพราะมีคนช่วยทัน และถูกตัดสินจำคุกตลอดชีวิต ได้แต่รอความตายในห้องขัง หลังจากนั้นไม่นานชุมชนแออัดก็ถูกไล่ที่และถูกรื้อสร้างเป็นตึกใหญ่ ไม่มีร่องรอยบ้านเก่าของบุญมาและครอบครัวเหลืออยู่เลย