แม่จ้าวฟ้า (2484/1941) ในคืนวันแต่งงานของพี่สาว โพ สาวชาวดอยไปเดินเล่นที่ห้วยสาวไห้ และได้พบกับ เจน หนุ่มชาวกรุงที่เข้ามาเดินป่าเพื่อหาว่านผาไปทำยาตามวิชาแพทย์ที่ศึกษามา เจนกำลังกลัดกลุ้มที่ยังหาว่านผาไม่พบโพสงสารจึงคอยช่วยเหลือเจนและหาของต่างๆ มาปรนนิบัติ เจนซาบซึ้งในน้ำใจโพ ทั้งสองเผลอใจทำผิดประเพณีในคืนวันหนึ่ง โดยไม่รู้ว่า พราย ซึ่งแอบชอบโพมานานแอบเห็นเหตุการณ์ทั้งหมด พรายรีบไปฟ้อง ตาเพิ่น พ่อของโพ ตาเพิ่นโกรธมาก ยื่นคำขาดให้เจนทำตามประเพณีของชาวดอย เจนไม่สามารถทำได้จึงพาโพหนีจากห้วยสาวไห้ไปอยู่กรุงเทพ ตั้งใจจะขัดเกลากิริยามารยาทของโพ แล้วค่อยพากลับมาหาตาเพิ่น แต่โพก็ต้องพบกับความชอกช้ำ เพราะความจริงเจนมีภรรยาอยู่แล้วชื่อ สายใจ โพทนทุกข์เพราะความหึงหวงของสายใจ และโดนดูถูกเหยียดหยามในความเป็นสาวชาวดอย ในที่สุดโพก็ตัดสินใจกลับมายังห้วยสาวไห้ด้วยความเสียใจ