เหนือธรณี

เหนือธรณี (2498/1955) ภูษิต กับ มารตี สองสามีภรรยา พากันมาตั้งรกรากที่ริมลำน้ำโขง อำเภอเชียงแสน หักร้างถางพงจนเป็นไร่อันอุดมสมบูรณ์ไปด้วยพืชผล ที่ดินของภูษิตจึงราคาสูงขึ้นเป็นที่หมายตาของผู้มีอิทธิพลละแวกนั้น โดยเฉพาะ กำนันพุฒ กับ พัน น้องชาย ที่ใช้วิธีสกปรกหวังจะยึดที่ดินของภูษิต จนกระทั่งวันหนึ่ง พันไปหาเรื่องวิวาทกับภูษิตในตลาดแล้วพลาดถูกกระสุนปืนของตัวเองตาย แต่สมุนของพันพากันปรักปรำภูษิตทำให้เขาถูกจำคุก ระหว่างที่ภูษิตติดตะราง นเรนทร์ คนรักเก่าของมารตีมาขอฟื้นความสัมพันธ์ ความเหงาและความเปล่าเปลี่ยว ทำให้มารตีเผลอตัวและเผลอใจหนีตามนเรนทร์ไปอยู่ที่ลำปาง สามปีกว่าที่ภูษิตจะได้รับอิสรภาพ แต่บัดนี้ภูษิตไร้เพื่อน ไร้คนที่รู้ใจ จึงคิดจะขายที่แล้วออกเดินทางอย่างไร้จุดหมาย ดีที่ พระดุลย์ ผู้ใหญ่ที่ภูษิตนับถือได้ทักท้วงไว้ ทำให้ภูษิตกลับมามานะบากบั่นฟื้นฟูไร่ของตนที่ถูกทิ้งให้รกร้าง แล้วมีรักใหม่กับ นาตยา ลูกสาวคนเล็กของพระดุลย์ ฝ่ายนเรนทร์ ยังไม่ทิ้งลายความเจ้าชู้ ไปมีสัมพันธ์กับ อรสา พี่สาวของนาตยา แล้วไล่มารตีกับลูกออกจากบ้าน กำนันพุฒยังเข้าใจว่าภูษิตเป็นฆาตกรฆ่าน้องชายของตน จึงลอบเข้าไปยิงภูษิตถึงที่นอนแต่โชคดีที่ภูษิตไหวตัวทัน แล้วได้ชำระแค้นสมุนของกำนันพุฒอีกครั้งในวันต่อมา