นางทาษ (2505/1962) สะท้อนชีวิตจริง สมัยเมื่อครั้งรัชกาลที่ห้า ซึ่งจะไม่มีเรื่องใดประทับจิตเท่าเรื่องนี้... ท่านจะได้รับอรรถรสทั้งการดำเนินเรื่อง ประเพณีและวัฒนธรรมอย่างไทยอันแท้จริง เย็น หญิงสาวที่ถูกพ่อนำมาขายขัดดอกจนกลายเป็นทาส ในบ้านของพระยาสีหโยธินผู้เป็นหนุ่มเจ้าชู้และมีภรรยาน้อยมากมาย และสุดท้ายเย็นก็กลายเป็นหนึ่งในภรรยาน้อยของท่านเจ้าคุณ ท่ามกลางความอิจฉาริษยาของบรรดาเมียน้อย อีกทั้งเธอยังถูกบังคับให้มอบลูกของตัวให้เป็นลูกของภรรยาหลวงโดยที่ท่านเจ้าคุณไม่รู้เรื่อง ชีวิตของเย็นมีขึ้นมีลงตามแต่โชคชะตาจะพาพัด แต่เย็นก็ยังซื่อสัตย์กับทุกคนและเฝ้ามองลูกของเธอเติบโต แม้จะเป็นเพียงห่างๆก็ตาม

นางทาษ (2498/1955) ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ณ บ้านเจ้าคุณสีหโยธิน ได้มีทาสใหม่มาคนหนึ่งชื่อ เย็น เป็นลูกสาว กำนันยุ้ย ซึ่งติดการพนันจนต้องขายลูกสาวให้เป็นทาษ ด้วยความงามของเย็นทำให้เจ้าคุณแต่งตั้งเป็น เมียทาษ จนเป็นที่อิจฉาของเหล่าอนุภรรยาโดยเฉพาะ สาลี่ เวลาผ่านไปคุณหญิงซึ่งเป็นภรรยาเอกกับเย็นได้ตั้งครรภ์ขึ้นพร้อมๆ กัน เมื่อถึงกำหนดคลอดคุณหญิงได้บุตรชายแต่เสียชีวิตในทันที ส่วนเย็นได้บุตรสาวต้องจำใจยกลูกให้คุณหญิง โดยที่เจ้าคุณไม่มีโอกาสได้รู้ว่าใครเป็นแม่ที่แท้จริงของ อุ่นเรือน สาลี่พยายามก่อเหตุทำให้เย็นต้องถูกจำตรวนและถูกใช้ให้ทำงานอย่างหนักจึงไม่มีโอกาสได้ใกล้ชิดกับอุ่นเรือนอีกเลย เมื่ออุ่นเรือนเริ่มเข้าวัยสาว โอฬาร เข้ามาพัวพันและลักลอบรักใคร่กันโดยที่เจ้าคุณและคุณหญิงไม่รู้ จนกระทั่งเจ้าคุณแนะนำหนุ่มชาวจีนให้มาสู่ขออุ่นเรือน สาลี่จึงยุให้อุ่นเรือนหนีตามโอฬาร ส่วนตัวเองสมคบกับ คล้อย ชู้รักวางแผนลักพาตัวอุ่นเรือนไปเรียกค่าไถ่ เย็นรู้เรื่องเข้าจึงออกขัดขวางจนเกิดเรื่องอื้อฉาวไปทั้งบ้าน สาลี่ใส่ความเย็นทำให้เจ้าคุณสั่งจำหลักเย็นเพื่อเฆี่ยนหลัง ฝ่ายโอฬารก็ได้รู้เรื่องว่าอุ่นเรือนและเย็นกำลังจะได้รับโทษจึงรีบตรงไปหาเสด็จในกรมให้มาช่วยเหลือ